ADHD (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder) is een aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis en wordt gedefinieerd door beperkende verstoringen in de aandacht, desorganisatie en/of hyperactiviteit-impulsiviteit.[1,2] ADHD veroorzaakt beperkingen in het persoonlijke, sociale, schoolse of beroepsmatige functioneren.
Kenmerken van ADHD zijn onder andere impulsiviteit, beperkingen in concentratie, tijdsperceptie, flexibiliteit en planning en problemen met socialiseren en luisteren. De ontwikkeling van ADHD begint vaak nog voor het kind naar de basisschool gaat. De symptomen komen voor in een mate die niet past bij de leeftijd of het ontwikkelingsniveau.[2]
Prevalentie
De prevalentie van ADHD in Nederland is 2.9% bij kinderen en bij 2.1% van de volwassenen hebben ADHD. ADHD komt vaker voor bij jongens (75%) dan bij meisjes (25%).[3] Kinderen met ADHD zouden door hun concentratie -en aandachtsstoornis mogelijk een minder goede mondverzorging en hierdoor mondgezondheid hebben. Maar welke problemen in de mondgezondheid komen nu voor bij kinderen met ADHD ?
Problemen mondgezondheid
Om antwoord te kunnen geven op deze vraag is een recente systematic review (SR) en meta-analyse van Chau et al. (2020) gebruikt. Na het lezen en analyseren van dit SR, was het lastig om een eenduidig antwoord te geven op de vraag of bij ADHD-ers meer cariës voorkomt dan bij niet ADHD-ers. De geanalyseerde artikelen in het SR onderzochten niet altijd dezelfde leeftijdsgroep of gebitstatus (melk- of blijvend gebit), waardoor het vergelijken van de resultaten lastig was.
Nu lijken de resultaten voorzichtig te indiceren, dat kinderen met ADHD en een melkgebit niet per se meer cariës ervaring hebben dan kinderen zonder ADHD. Op langer termijn lijken er wel meer aangetaste (decayed) vlakken te zijn in het blijvend gebit bij ADHD-ers.[4]
Daarentegen komen gingivale ontstekingen niet vaker voor bij kinderen met ADHD ten opzichte van kinderen zonder ADHD, ondanks de significante hogere plaquescores bij kinderen met ADHD.[4] Een hogere plaquescore bij ADHD-ers kan ontstaan, doordat zij een minder goede concentratie hebben tijdens het tandenpoetsen en hierdoor meer begeleiding nodig hebben.[5] Tevens gaven ouders in een ander onderzoek aan, dat het voor hen lastig is om hun kinderen met ADHD te stimuleren tot tanden poetsen.[6]
Helaas komen ook dentale trauma’s, zoals tandfracturen door vallen, bij kinderen met ADHD significant vaker voor dan bij kinderen zonder ADHD.[4]Deze ongelukken worden waarschijnlijk veroorzaakt door de verhoogde impulsiviteit en hyperactiviteit bij deze kinderen.
Behandeling mondzorgprofessional
Als mondzorgprofessional is het verstandig om bij kinderen met ADHD alert te zijn of het hen lukt om de mondverzorging voldoende uit te voeren en in gesprek te gaan met hun ouders hoe zij hun kind kunnen ondersteunen. Het opbouwen van een vertrouwensband en een effectieve communicatie is hierbij belangrijk. De communicatie moet gericht zijn op het kunnen uitvoeren van de behandeling én op het creëren van een goede relatie met de patiënt.
Tijdens de behandeling moet rekening gehouden worden met het feit, dat ADHD-ers een mindere concentratie hebben en sneller afgeleid zijn.[7] Kinderen met ADHD en een slechte mondgezondheid kunnen gebaat zijn met een multidisciplinaire en gespecialiseerde behandeling bij bijvoorbeeld een Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde (CBT).
Afsluitend
Maak je als mondzorgprofessional een beetje ‘drukker’ over de mondverzorging- en gezondheid van kinderen met ADHD, maar pak het rustig aan.
Lees ook: Feit of Fabel: Ieder kind kost een tand
Bronnen
1.American Psychiatric Association. DSM-5 Task Force. Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen. Nederlandse vertaling van Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5th Edition (DSM-5). Amsterdam: Uitgeverij Boom; 2014.
2.Volksgezondheidenzorg.info. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. ADHD Cijfers en Context [https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/adhd/cijfers-context/huidige-situatie#definitie–node-adhd] Geraadpleegd op 5 juli 2020.
3.Volksgezondheidenzorg.info. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. ADHD Cijfers en Context. Prevalentie van ADHD in bevolkingsonderzoek [https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/adhd/cijfers-context/huidige-situatie#node-prevalentie-van-adhd-bevolkingsonderzoek] Geraadpleegd op 5 juli 2020.
4.Chau YCY, et al. Oral Health of Children With Attention Deficit Hyperactivity Disorder: Systematic Review and Meta-Analysis. J Atten Disord. 2020;24:947-962.
5.Begnini GJ, et al. Oral Health of Children and Adolescents with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Int J Clin Pediatr Dent. 2019;12:543-547.
6.Staberg M, et al. Parental attitudes and experiences of dental care in children and adolescents with ADHD -a questionnaire study. Swed Dent J. 2014;38:93-100.
7.Blomqvist M, et al. How do children with attention deficit hyperactivity disorder interact in a clinical dental examination? A video analysis. Eur J Oral Sci. 2005;113:203-209.
