Dagelijkse plakverwijdering is belangrijk om gingivitis, parodontitis en cariës te voorkomen. Hierbij is optimaal tandenpoetsen en interdentaal reinigen essentieel. Recent zijn er systematic reviews (SR) en (netwerk) meta- analysen gepubliceerd, waarin plakverwijdering werd onderzocht. Daarom is het tijd voor ‘4 evidence-based updates over plakverwijdering’.
Update 1: Poetsmethode handtandenborstel
Ondanks dat elektrisch poetsen effectiever is in tandplakverwijdering [1], zullen er ook patiënten zijn die liever met een handtandenborstel poetsen of het elektrisch poetsen afwisselen met poetsen met een handtandenborstel. Er bestaan verschillende poetsmethoden, zoals de schrob-, rol-, Bass-, Stillman- of Charters-methode. Echter is er op dit moment geen consensus welke poetsmethode met een handtandenborstel het effectiefst is.[2] In de SR van Rajwani et al. (2020) werden onderzoeken waarin de effectiviteit van verschillende poetsmethodes met een handtandenborstel geanalyseerd en beoordeeld.
Helaas was de evidentie beperkt, door een gebrek aan goed uitgevoerde onderzoeken en een verscheidenheid aan gebruikte methoden om plak te meten. Hierdoor waren de uitkomsten van de verschillende onderzoeken moeilijk te vergelijken. Daarom kon aan de hand van deze analysen niet worden vastgesteld welke poetsmethode met een handtandenborstel het meest effectief was.[2]
Update 2: Plakverwijdering bij orthodontische apparatuur
Vaste orthodontische apparatuur bemoeilijkt de dagelijkse mondverzorging, waardoor tandplaque sneller kan accumuleren. Als gevolg van tandplaque accumulatie kan gingivitis en demineralisatie van het glazuur optreden. In een recent literatuuronderzoek werd geconcludeerd, ondanks dat de evidentie beperkt is, elektrische tandenborstels effectiever zijn in plaqueverwijdering dan handtandenborstels bij patiënten met vaste orthodontische apparatuur. Er kon geen betrouwbare uitspraak gedaan worden of orthodontische opzetborstels effectiever zijn dan ‘normale’ opzetborstels.[3]
Update 3: Elektrisch poetsen bij parodontale nazorg patiënten
In 2010 beschreef een Cochrane SR een klinisch niet relevant verschil in plakverwijdering tussen de sonische en oscillerende-roterende elektrische tandenborstel. Beide soorten borstels bleken net zo effectief in plakverwijdering.[4] In de nieuwe SR van Van der Sluijs et al. (2021) werd alle nieuwe evidentie onderzocht om de vraag te beantwoorden of de sonische of oscillerend- roterende elektrische tandenborstel de meeste tandplak na 1 poetsbeurt verwijdert.[5]
Er werd een klein significant voordeel in plakverwijdering gevonden voor de oscillerende-roterende elektrische tandenborstel ten opzichte van sonische tandenborstels na 1 poetsbeurt. Belangrijk hierbij is, dat in deze SR allerlei verschillende soorten sonische en oscillerende-roterende borstel zijn vergeleken. Er wordt dus geen uitspraak op ‘merk’ gedaan. Daarnaast is de vraag of dit kleine verschil in plakverwijdering op langer termijn, dus na meerdere poetsbeurten en langdurige gebruik van de borstel, nog steeds gevonden wordt.[5]
Update 4: Rubberen ragers
In een SR onderzocht Van der Weijden et al. (2021) de effectiviteit van rubberen ragers en andere interdentale hulpmiddelen in combinatie met tandenpoetsen. Op basis van de huidige en beperkte evidentie bleek, dat rubberen ragers net zoveel plak verwijderen als gewone ragers. Rubberen ragers veroorzaken minder gingivale abrasiën en patiënten vinden het prettiger om rubberen ragers te gebruiken dan ‘gewone’ ragers. Voor gingivitis patiënten zouden beide soorten ragers daarom een geschikt interdentaal hulpmiddel zijn.[6]
Conclusie
Uit de bovenstaande onderzoeken blijkt niet direct één effectieve poetsmethode, elektrische tandenborstel of interdentaal hulpmiddel om plak te verwijderen. Daarom is het als mondzorgprofessional belangrijk om deze beschikbare evidentie te combineren met de wensen en waarden van de patiënt en je eigen kennis en ervaring. Op die manier geef je een patiëntgericht evidence-based advies.
Lees ook: Effectieve plaqueverwijdering bij beugels
Bronnen
1.Elkerbout TA, Slot DE, Rosema NAM, Van der Weijden GA. How effective is a powered toothbrush as compared to a manual toothbrush? A systematic review and meta-analysis of single brushing exercises. Int J Dent Hyg. 2020;18(1):17-26.
2.Rajwani AR, Hawes SND, To A, Quaranta A, Rincon Aguilar JC. Effectiveness of Manual Toothbrushing Techniques on Plaque and Gingivitis: A Systematic Review. Oral Health Prev Dent. 2020;18(1):843-854.
3.Hollaar VRY. Effectiviteit van plaqueverwijdering met elektrische of handtandenborstel bij vaste orthodontische apparatuur. Ned Tijdschr Tandheelkd 2021; 128:475-478.
4.Deacon SA, Glenny AM, Deery C, et al. Different powered toothbrushes for plaque control and gingival health. Cochrane Database Syst Rev. 2010;2010(12):CD004971.
5.van der Sluijs E, Slot DE, Hennequin-Hoenderdos NL, Valkenburg C, van der Weijden F. Dental plaque score reduction with an oscillating-rotating power toothbrush and a high-frequency sonic power toothbrush: a systematic review and meta-analysis of single-brushing exercises. Int J Dent Hyg. 2021;19(1):78-92.
6.van der Weijden F, Slot DE, van der Sluijs E, Hennequin-Hoenderdos NL. The efficacy of a rubber bristles interdental cleaner on parameters of oral soft tissue health-a systematic review. Int J Dent Hyg. 2021;10.1111/idh.12492.
Deze blog is een bewerking van de column in het Nederlands Tijdschrift voor Mondhygiene (2021)
