De kokhalsreflex is een verdedigingsmechanisme, dat ons beschermt tegen het binnen dringen van vreemde objecten in de luchtpijp, keelholte en slokdarm [1]. Hevig of gestimuleerd kokhalzen kan leiden tot overgeven. Door het stimuleren van het achterste gedeelte van de mondholte kan kokhalzen veroorzaakt worden. Maar ook door bepaalde beelden, geluiden en geuren kan een kokhalsreflex ontstaan [2].
Tijdens tandheelkundige of mondzorgkundige behandelingen of door tandenpoetsen kan kokhalzen ontstaan. Kokhalzen is voor de patiënt onprettig, maar kan de behandeltijd ook verlengen en de behandeling dusdanig verstoren dat het voor de behandelaar lastig is om de behandeling goed uit te voeren [2]. Op welke manier kan je als behandelaar het beste omgaan met kokhalzende patiënten ?
Behandeling
Twee Cochrane systematic reviews beschreven de effecten van niet-farmaceutische en farmaceutische interventies ter behandeling van kokhalzen tijdens de tandheelkundige behandeling. Verschillende onderzoeken werden geanalyseerd, waarbij interventies werden onderzocht, zoals anti-misselijkheid medicijnen, sedatie, lokale of algehele anesthesie, gedrags- en cognitieve therapie en acupunctuur [3,4].
De kwaliteit van de huidige beschikbare onderzoeken bleek onvoldoende om betrouwbare conclusies te geven over de effecten van deze anti-kokhals interventies. Het is dus onduidelijk welke interventies effectief zijn. Meer en betere onderzoeken met grotere patiëntengroepen zijn nodig om betrouwbare evidentie te krijgen over welke interventies toe te passen tijdens de behandeling [3,4].
Risicofactoren
Er zijn wel een aantal risicofactoren voor kokhalzen aan te wijzen. Vrouwen, mensen met een hogere leeftijd en een lager opleidingsniveau kokhalzen significant meer [5]. Angst voor een tandheelkundige behandeling wordt onterecht gezien als risicofactor voor kokhalzen. Uit onderzoek van Van Houtem (2017) blijkt, dat slechts 16.4% van de patiënten met een verhoogde kokhalsreflex een extreme angst hebben voor een tandheelkundige behandeling [6].
Multidisciplinaire aanpak
Ook blijken uit een recent Nederlands onderzoek en casestudy, dat een gepersonaliseerde en multidisciplinaire aanpak effectief is [7,8]. Deze multiprofessionele behandelingen werden uitgevoerd bij CBT’s. De behandeling werd afgestemd op de patiënt en een eerste stap in deze aanpak was een behandeling bij een psycholoog.
Er zijn verschillende psychologische interventies mogelijk. De patiënt werd bijvoorbeeld geleidelijk blootgesteld (exposure) in een klinische setting aan de stimuli die het kokhalzen opgewerkt en werd geleerd met deze reflex om te gaan en om die terug te dringen. Als de kokhalsneiging door een trauma was ontstaan, kon EMDR-therapie (Eye Movement Densensitization Reprocessing) worden toegepast [5]. Tevens kan een logopedist de patiënt een beter mondgevoel en ontspanningsoefeningen aanleren en er kunnen afleidingstechnieken worden aangeleerd [7,8].
Ondanks dat er op dit moment geen evidence-based behandeling bestaat, kan een behandeling op- maat toch het kokhalzen verminderen.
Lees ook: FOPSPEENGEBRUIK, DUIM-EN VINGERZUIGEN EN MALOCCLUSIE
Bronnen
1.Bassi GS et al. The etiology and management of gagging: a review of the literature. J Prosthet Dent. 2004;91(5):459-467.
2.Randall CL et al. Gagging and its associations with dental care-related fear, fear of pain and beliefs about treatment. J Am Dent Assoc. 2014;145(5):452-845.
3.Prashanti E et al. Management of gag reflex for patients undergoing dental treatment. Cochrane Database Syst Rev. 2015;(10):CD011116.
4.Eachempati P et al. Management of gag reflex for patients undergoing dental treatment. Cochrane Database Syst Rev. 2019;2019(11):CD011116.
5.Houtem CM van et al. Self-reported gagging in dentistry: prevalence, psycho-social correlates and oral health. J Oral Rehabil. 2015;42(7):487-494.
6.Houtem CM van. Hora est 8. Zijn extreme angst, flauwvallen of kokhalzen losstaande of overlappende fenomenen? Ned Tijdschr Tandheelkd 2017; 124; 42-44.
7.Veldt EA et al. Onderzoek naar mogelijke succesvariabelen bij de behandeling van kokhalspatiënten. Ned Tijdschr Tandheelkd 2018; 125: 101-107.
8.Borsjé C. Multidisciplinaire aanpak bij een patiënt met een verhoogde kokhalsneiging. Ned Tijdschr Tandheelkd 2017; 124: 361-363.
