In deze blog staat een vraag centraal, waarover elke mondhygiënist een mening heeft, namelijk de vraag: Welk instrument is het meest effectief bij subgingivale reiniging; Hand of (ultra)sonische instrumenten?
Systematic reviews
Om antwoord te geven op deze vraag worden de resultaten van 2 recente systematic reviews met meta-analysen (SR) gebruikt, waarbij beide instrumenten op een aantal uitkomstmaten worden vergeleken, namelijk pocketdiepten, bloeding na sonderen en aanhechtingsniveau. Een systematische review is een literatuuroverzicht dat op een gestructureerde wijze wordt uitgevoerd. Een meta-analyse is een kwantitatieve samenvatting van de resultaten van de gevonden onderzoeken en door het combineren van deze resultaten kan er één overall schatting van het bestudeerde effect gemaakt worden.[1]
Uit de SR van Suvan et al. (2020) blijkt, dat beide instrumenten voor een significante verbetering zorgden van de gemiddelde pocketdiepten, aanhechtingsniveau en aantal bloedingen na sonderen na 3-4 maanden en 6-8 maanden. Maar er werden tussen beide instrumenten geen significant verschillen gevonden. Beide instrumenten zorgden dus voor gemiddeld evenveel verbetering.[2]
Daarentegen vond Zhang et al. (2020) wel verschillen tussen beide instrumenten bij de subgingivale instrumentatie. Bij ondiepe pockets van 4mm of kleiner werd na 3 en 6 maanden geen significant verschil in pocketreductie gevonden tussen beide instrumenten. Bij diepere pockets van 5mm of groter werd een significant grotere reductie gevonden in het voordeel van de handinstrumenten zowel na 3 en 6 maanden.
Voor het aanhechtingsniveau werden, zowel na 3 en 6 maanden, geen significante verschillen gevonden tussen beide instrumenten bij ondiepe én diepe pockets.[3] Echter werd er geen onderscheid gemaakt in de resultaten in pockets bij één of meer wortelige elementen.
Er konden geen betrouwbare conclusies getrokken worden of er een verschil was in bloedingsreductie en in de mate van tandsteen verwijdering tussen beide instrumenten, vanwege het gebrek aan kwalitatief goede onderzoeken naar deze uitkomstmaten.[3]
Conclusie
Voorzichtig kan geconcludeerd worden op basis van deze SR’s dat handinstrumenten en (ultra)sonisch instrumenten beiden effectief zijn in subgingivale reiniging bij ondiepe pockets van maximaal 4mm. Bij diepere pockets lijken handinstrumenten gemiddeld voor een grotere pocketreductie te zorgen dan (ultra)sonische instrumenten. Voor het verwijderen van tandsteen is het onbekend of er een verschil is tussen beide instrumenten.
Het is belangrijk om als mondzorgprofessional ‘evidence-based’ te handelen. Dit betekent dat ook de voorkeuren en de wensen van de patiënt én behandelaar betrokken moeten worden bij de keuze van het instrumentarium. De behandeltijd, leeftijd of gezondheid van de patiënt kan hierin bepalend zijn, met name bij de subgingivale reiniging van ondiepe pockets.
Lees ook: Is een monddouche effectief ?
Bronnen:
1.Cochrane Netherlands. Veel gestelde vragen. Wat is een systematic review? [https://netherlands.cochrane.org/veelgestelde-vragen]. Geraadpleegd 24 september 2020
2.Suvan J, Leira Y, Moreno Sancho FM, Graziani F, Derks J, Tomasi C. Subgingival instrumentation for treatment of periodontitis. A systematic review. J Clin Periodontol. 2020;47(22):155-175.
3.Zhang X, Hu Z, Zhu X, Li W, Chen J. Treating periodontitis-a systematic review and meta-analysis comparing ultrasonic and manual subgingival scaling at different probing pocket depths. BMC Oral Health. 2020;20(1):176.
